از آغاز آشنا شدن ما ایرانیان با اندیشه مدرن، هر پدیده عالم مدرن در عالم ما نقشی انداخته است. اما این نقش اغلب با اصل آن تفاوت داشته است. دهها پدیده اجتماعی و سیاسی و اندیشه و اصطلاح از آنسو می آید و به مرور در فرهنگ ما جای می گیرد. آن را بکار می بریم و همچون مهاجرانی هم رنگ ما شده جزء فرهنگ ما می شوند. آخرین محصولات این کارخانه عظیم جذب و هضم اصطلاحاتی چون گفتمان و پست مدرن است.
در سالهای اخیر تحقیق در نحوه پذیرش و فهم اندیشه های برخاسته از یک فرهنگ در فرهنگ دیگر موضوعی مهم تلقی شده و شاخص بسیار مهمی برای فهم فرهنگ مقصد به حساب می آید. واژه reception انگلیسی یا Rezeption آلمانی گاهی ناظر به همین معنا به کار می رود. خوب است که گاهی در جهت شناخت بهتر خودمان به نحوه پذیرش برخی اندیشه ها و اصطلاحات کلیدی در فرهنگ ایرانی دقت کنیم.
اصطلاح پست مدرن امروزه به صورت یکی از رایجترین اصطلاحات نزد متفکران، پژوهشگران، هنرمندان و حتی مردم عادی درآمده است. این واژه در یک معنای حداقلی بر زمانه ای دلالت می کند که در آن از جزمها، ارزشها و قالبهای کلی و فراگیرخبری نیست. تنوع و تکثر به رسمیت شناخته شده است. عقلانیتی مورد پذیرش همگان حداقل دیگر مورد تاکید نیست. با همین مبنا اینکه یک معمار در طراحی بنایی از نمادها و شیوه های متعدد در طراحی یک ساختمان استفاده کند دیگر تعجب آور نیست. یک متفکر اولا دیگر درصدد ساختن نظام فکری عظیم و فراگیرنیست؛ ثانیا ممکن است عناصر و اجزاء اندیشه خود را از نظامها و متنهای فرهنگی متعدد اخذ کند.
یک نحوه ظهور این وضع در اندیشه ناظران، می تواند اینگونه باشد که دیگر هیچ چیزی قابل اعتراض نیست. پس هر کاری در جای خود موجه است. برخی از این موقف اندیشه غربی مسرورند و آن را دلایلی قاطع بر حقانیت داشته و کرده خود تلقی می کنند. گروهی این وضع را توجیهی برای هر چه از ایشان سرزند ساخته اند.
تفکر و شرایط پست مدرن قطعا نتیجه بسط اندیشه و فرهنگ مدرن است. لذا یک معنای اصلی دارد که خود کشورهای اروپایی و کشورهایی که راه مدرنیته را طی کرده اند آن را مستقیما درک می کنند. اما آیا پست مدرن برای ما هم حاوی همان معانی است؟
آیا باب شدن این اصطلاح باعث افزایش آشفتگی در فهم و مناسبات ما نمی شود؟ آیا بهانه ای برای توجیه راه دشوار فهم و استنباط و هضم مدرنیته و تبعات آن نمی شود؟ عقلانیت هرچند نوع مدرن آن باید اول فهمیده شود و سپس اگر ممکن است فراروی از آن صورت گیرد. ورود اصطلاح پست مدرن و چاپ مقاله در باره آن و حتی تدریس آن باعث فرا روی از مدرنیته نمی شود.